Deprem Sonrası Yapılaşma Sürecinde Jeomorfolojik Yapının, Kent Morfolojisinin Oluşumundaki Rolü: Adapazarı Örneği

Doğal çevre ve doğal çevrede meydana gelen değişimler, yaşam alanlarının tasarlanmasında her zaman belirleyici olmuştur. Kentli nüfusun artması ve kentsel altyapıların büyüme karşısında yetersiz kalması nedeniyle meydana gelen doğal afetlerden kaynaklanan can kayıpları ve maddi hasarlar gün geçtikçe artmaktadır. Uluslararası düzeyde yürütülen çalışmalara göre kentlerde meydana gelen ve insan hayatını tehdit eden doğal afetlerin başında gelen depremler; yer kabuğu içinde biriken enerjinin, fay düzlemi olarak tanımlanan kırıklar boyunca boşalması ile meydana gelen, doğal kökenli yer sarsıntılarıdır. Başta depremler olmak üzere doğal afetlerin meydana gelmesine neden olan mekanizmalara ve süreçlere odaklanarak, afetler karşısında kentsel dayanıklılığın arttırılmasına yönelik yöntemler geliştirilmesine yardımcı olan jeomorfoloji bilimi aynı zamanda insan ve doğal çevrenin karşılıklı etkileşimine odaklanması nedeniyle projenin kavramsal çerçevesi ve yöntemi açısından önem taşımaktadır. Depremlere karşı yerleşmenin jeomorfolojik yapısı kadar önemli olan bir diğer faktör de kentin morfolojik yapısıdır. Kentsel morfoloji doğal afetler karşısında kentsel dayanıklılığın artması, koruma ve tasarım çalışmalarının yürütülmesi, yeni gelişme alanlarının seçimi ve tasarımı için yeni politikaların geliştirilmesinde belirleyicidir. Üst ölçekli stratejilerden başlayarak alt ölçekli uygulamalara kadar farklı ölçeklerde araştırmalar yapılmasını mümkün kılan kentsel morfoloji çalışmaları, yerleşmelerin planlanma sürecindeki doğal eşiklerin başında gelen jeomorfolojik yapıdan ayrı düşünülemez. Bu kabulden yola çıkarak proje kapsamında kentlerin, “deprem” afeti karşısında dayanıklılığının, jeomorfolojik yapı ve kent morfolojisi ile olan ilişkisinin çözümlenmesini amacıyla; deprem sonrası yeniden yapılaşma sürecine giren kentlerde jeomorfolojik yapının, kent morfolojisi ve üretilen yeni kent biçimindeki yansımaları nelerdir sorusu yanıtlanmaya çalışılacaktır. Proje kapsamında 1999 depremi sonrası yeniden yapılaşma sürecine giren Adapazarı örnek çalışma alanının, belirlenen kavramsal çerçeve üzerinden ele alınması ve benzer kentler için yapılacak planlama ve risklerin azaltılmasına yönelik çalışmalar için yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

27.11.2019 – 26.01.2024 SEDA SAKAR ATÇEKEN, HİDAYET TAĞA

Tamamlandı ARAŞTIRMA PROJESİ Araştırmacı